7 porad jak dbać o zdrowe ciało i sprawny umysł
Pracuj bezpiecznie z prądem i uprawnieniami elektrycznymi
Czytaj więcej
Wysoki poziom kortyzolu może być groźny dla zdrowia i świadczyć o zaburzeniach układu hormonalnego. Jakie są prawidłowe normy? Czym objawia się nadmiar kortyzolu? Jak sobie z tym poradzić? Podpowiadamy w dzisiejszym artykule!
Kortyzol, czyli tzw. hormon stresu to hormon produkowany w nadnerczach, jego wydzielanie przebiega zgodnie z dobowym rytmem biologicznym. Za syntezę i wydzielanie kortyzolu odpowiada także hormon adrenokortykotropowy, wydzielany przez przysadkę mózgową, w skrócie ACTH.
Stężenie kortyzolu we krwi może się różnic w zależności od pory dnia. Najwyższy poziom hormonu stresu we krwi mamy zazwyczaj w godzinach porannych, wynosi on przeciętnie od 150 do 700 nmol/l. Najniższe stężenie kortyzolu odnotowuje się w godzinach wieczornych, może ono wynosić maksymalnie 120 nmol/l. Przeciętna wartość kortyzolu w moczu wynosi od 80 do 120 µg/dobę.
Poziom kortyzolu różni się w zależności od sytuacji i warunków, w jakich przebywa organizm. W sytuacjach stresogennych poziom kortyzolu się zwiększa. Gdy rośnie stężenie kortyzolu, rośnie także stężenie glukozy we krwi. Hormon ten oddziałuje także na gospodarkę białkową i tłuszczową, wzmaga wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny oraz reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową. Wszystko to po to, by zmobilizować organizm do poradzenia sobie w trudnej stresogennej sytuacji.
Zbyt wysoki poziom kortyzolu może świadczyć o wielu różnych zaburzeniach, w tym między innymi o stanach zapalnych i nowotworach, może także wskazywać na depresję. Podwyższony poziom kortyzolu może wynikać z nadmiernej produkcji hormonu adrenokortykotropowego (ACTH), co może sugerować, że mamy do czynienia z gruczolakiem przysadki, może także wskazywać na zaburzenia w funkcjonowaniu nadnerczy. Z drugiej strony, podwyższony poziom hormonu stresu może być po prostu odpowiedzią na przewlekły stres. Ważne jest, by nie stawiać diagnozy w oparciu o jeden objaw.
Pacjent dostaje skierowanie na badanie poziomu kortyzolu najczęściej w sytuacji, gdy zachodzi u niego podejrzenie:
Objawy, które mogą wskazywać na zbyt wysoki poziom kortyzolu, to:
Wysoki poziom kortyzolu wiąże się czasem z zaburzeniami prolaktyny – hormonu wydzielanego przez przysadkę mózgową. Hormon ten odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu narządów płciowych, oddziałuje także na układ nerwowy, zwłaszcza w sytuacjach stresogennych.
Normy stężenia prolaktyny w żeńskim organizmie wynoszą od 5 do 24 ng/ml. Norma prolaktyny u mężczyzn to od 1,5 do 19 ng/ml.
Zbyt wysoki poziom prolaktyny może świadczyć o:
UWAGA: Na stężenie prolaktyny w organizmie wpływają środki antykoncepcyjne oraz wiele leków, warto o tym pamiętać przed interpretacją wyników badań.
W przypadku, gdy u pacjenta zaobserwowano zbyt wysoki poziom kortyzolu, wykonuje się diagnostykę w kierunku zespołu Cushinga. Wstępna diagnostyka przebiega w warunkach ambulatoryjnych i polega na pomiarach kortyzolu w ślinie. Kolejny etap to badania przeprowadzane w warunkach szpitalnych, ukierunkowane na poszukiwanie problemów związanych z przysadką mózgową, nadnerczami lub innymi narządami.
Leczenie jest kilkuetapowe i polega między innymi na obniżeniu kortyzolu oraz wdrożeniu działań przeciwzakrzepowych. W przypadku guza nadnerczy lub przysadki wykonuje się operację, może ona zostać wykonana laparoskopowo (przez powłoki brzuszne) lub endoskopowo (przez nos).
Podwyższony poziom kortyzolu może utrudniać powrót do równowagi, zarówno w kontekście fizycznym, jak i psychicznym. Co zrobić, by obniżyć poziom hormonu stresu? Najważniejsza jest zmiana stylu życia. Aby obniżyć poziom kortyzolu, należy unikać stresogennych sytuacji i dbać o odpowiednią ilość oraz jakość snu.
Co jeszcze można zrobić?
Warto:
Produkty spożywcze, które mogą pomóc obniżyć poziom kortyzolu, to:
